Uprkos ekonomskoj krizi koja je tokom XVII veka zahvatila Italiju, umetnost je ostala nepromenljiva tačka crkvenih investicija. Sa jednom mnogo edukativnijom ulogom i otvorenija za širu publiku, umetnost sedamnaestog veka ima kao ključne pojmove emocionalnost i angažovanje. Očigledno je da su autori – osim iz strasti – slikali i za profit, ponekad delivši isti trg i pokušavajući da dobiju najprestižnije porudžbine i najprofitabilnije poslove. Poput velikih savremenih brendova, ondašnji umetnici delili su tržište sačinjeno od potražnje i ponude, a paralelizam, iako smeo, dopušta da razumemo mehanizam zbog koga su imena poput Caravaggio, Reni, Vermeer, Rembrandt, Zurbaran, Artemisia Gentileschi i drugi poznata svima u panorami ljubitelja i proučavaoca umetnosti i zašto neka druga mala (i iz različitih razloga) to nisu.
Ograničenjem diskursa samo na Rim, na primer, osim gore pomenutih i veoma slavnih Caravaggio i Guido Reni, nekoliko drugih umetnika bilo je zaokupljeno stvaranjem fresaka i dekoracija. Pa ipak, umetnik kao Vespasiano Strada, autor današnjeg dela, za koga se verovalo da je nestao tokom pontifikata Siksta V; na sreću, pored onoga što je realizovao, postoji i dokument o isplati sume od 12 skuda od 22. oktobra 1609. Ime Strada je samo jedno od mnogih koja sačinjavaju ograničenu ali veoma živu rimsku panoramu: Francesco Vanni, Andrea Lilio, Giovanni Zanna i Vespasiano Strada bili su protagonisti ovog sedamnaestovekovnog tržišta profesionalnih slikara o kojima danas znamo skude i umetnost.
Ovo umetničko tržište sedamnaestog veka, bio je posledica duboke društvene i kulturne promene, gde je, posle krize koja je zahvatila crkvu, religiozno osećanje pridobilo sve važniju ulogu i, upravo nam o ovoj kulturnoj klimi govori današnji rad, predstavljajući njen odraz. Iako se ne smatra remek-delom, ili možda upravo zbog toga, Vespazijanova slika naglašava glavnu karakteristiku barokne umetnosti, a to je spiritualnost. “Ništa ne može bolje od slike da uzvisi naša osećanja, niti da tako suptilno unese nešto u našu dušu”, pisao je kardinal Paleotti u svom Discorso intorno alle immagini sacre e profane. Prema njegovim rečima, glavna funkcija vizuelnе predstave je da prenese poruku, koja se, obzirom da ima veću moć komunikacije, pokazuje kao superiornija od verbalne. Dolazimo, dakle, do ideje compassio, odnosno, neka vrsta saosećanja koju posmatrač treba da oseti ispred religiozne slike.
To buđenje religioznih osećanja postalo do te mere neizostavano da je definisao čitav koncept barokne umetnosti, ali ne samo to. Potreba crkve da izrazi i povrati svoju moć ostavlja nam umetnost pod diktatom njenog apsolutizma te se, stoga tumači kao prva pojava umetnosti za mase, prvi pokušaj stvaranja masovne kulture koja, naravno , gravitira oko Katoličke crkve. Ovde, po prvi put, možemo govoriti o medijskoj propagandi, gde umetnost postaje propagandno sredstvo ovog crkvenog mehanizma, koji je zahtevao mnogo slikara kako bi probudio jednu vrstu divljenja i vratio posmatrače pravoj veri. Neki od njih pomerili su granice i uzdigli baroknu umetnost na viši nivo, dok nam drugi, poput autora današnjeg dela, otvaraju nove horizonte kako bi upotpunili sliku sedamnaestovekovnog perioda.
Zastupljenost španskog sveca, Svetog Didaka Alkalskog, otvara mnoge nove teme i pokazuje nam složenost koja se krije u proučavanju takozvanih malih umetnika. Ne samo važnost ikonografije kao sredstva za prenošenje poruke verniku, i ne samo detalje vezane za poručioca i kapelu u kojoj se slika nalazi, već i sama priča o svetitelju postaje polazna tačka za različita tumačenja. Otkrivanje veze između Katoličke crkve i njenog novog saveznika, Španije, naglašava ne samo značaj istorijskog konteksta, već i crkvenih redova za baroknu umetnost. Odavde bi nas veze mogle voditi u različitim pravcima, ali oni će biti deo nekog drugog članka …
Vespasiano Strada
Sveti Didak Alkalski isceljuje opsednutog
1610-1615
Freska
Rim, Crkva Santa Maria in Aracoeli, desni brod, sedma kapela, bočni zid